بسیاری از افراد جامعه مثل نیروهای امنیتی، بخش‌های بهداشت و درمان، کارکنان بخش پشتیبانی شرکت‌های خدماتی، کارکنان شیفت شب در مرکز تماس و … مجبور به کار در شب هستند. با توجه به ساعت بیولوژیک بدن، عادت به خواب شبانه و فعالیت روزانه، احتمال به‌خطر افتادن سلامتی چنین افرادی بیشتر از دیگران است. ما انسان‌ها موجودات روز فعال هستیم و سیستم بدنمان به‌شکلی طراحی شده است که در هنگام وجود نور فعال باشد و با تاریک شدن هوا به خواب برود، البته افرادی هم هستند که شب‌کاری را به روزکاری ترجیح می‌دهند و بدنشان به خوبی می‌تواند خودش را با چنین شرایطی وفق دهد.
به هر حال، افرادی که به انتخاب خود یا به اجبار شب‌کاری می‌کنند باید به تغذیه و استراحت خود بیشتر توجه کنند. در این مقاله به مناسبت روز جهانی شب زنده‌داری نکات مفیدی را برای کارکنان شب زنده‌دار در مراکز تماس می‌گوییم تا بتوانند با انرژی بیشتر و با کمترین احتمال بروز مشکل در سیستم بدنی به فعالیت‌شان ادامه دهند.
آثار مخرب شب‌کاری و نکاتی برای مقابله با آن
هر شغلی به اندازه خودش معایبی دارد. ۸ ساعت پشت میز‌نشینی در روز هم مضرات خودش را دارد و وظیفه ما در قبال خودمان این است که ابتدا بدانیم شغلمان ممکن است چه مشکلاتی برایمان ایجاد کند و بعد به دنبال راهکارهای جلوگیری از بروز آنها باشیم.
۱. شب‌کاری با ریتم طبیعی خواب تداخل دارد
خواب یکی از مهمترین کارهایی است که برای سلامت بدن و تامین انرژی روزانه باید به آن اهمیت داد. زمانی که خواب هستیم بدن ما از شر سموم خلاص می‌شود و به کاهش استرس و ترمیم مشکلات فیزیکی و روانی بسیار کمک می‌کند. کار در شب با ساعت بیولوژیک بدن و فرآیند‌های معمول تداخل دارد و موجب اختلال در بدن می‌شود.
۲. خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهد
یکی از شایع‌ترین بیماری‌های زنان، سرطان سینه است. خانم‌هایی که شب‌کاری می‌کنند نسبت به سایر افراد بیشتر در معرض ابتلا به سرطان سینه هستند.
۳. خطر حمله قلبی را افزایش می‌دهد
یکی از مجله‌های پزشکی بریتانیا در سال 2012 به این نتیجه رسید که کارکنان شیفت شب در مرکز تماس و تمام افرادی که شب‌کار هستند 70% بیشتر از دیگران در معرض حمله قلبی قرار دارند. دلیل این موضوع دقیقا مشخص نیست اما محققان با این نظریه به دلیل اینکه تغییر در عادات معمول خواب بر گردش و فشار خون موثر است مطرح کرده‌اند.
۴. خطر ابتلا به افسردگی را افزایش می‌دهد
همانطور که گفته شد خوب نخوابیدن تاثیر مستقیم در سیستم فیزیکی و روانی بدن دارد، مطالعات نشان می‌دهد که خطر افسردگی و اختلال رفتاری در افرادی که مدت زیادی شب‌کار بوده‌اند بسیار شایع است. کارکنان شیفت شب در مرکز تماس معمولا وظیفه پشتیبانی و پاسخگویی را دارند، بنابراین حفظ آرامش و اهمیت به سلامت روان تاثیر زیادی در کیفیت پاسخگویی دارد.
۵. خطر آسیب به کار را افزایش می‌دهد
کار در شب به معنای فعالیت خلاف جریان طبیعی بدن است؛ بنابراین احتمال کاهش هوشیاری، خستگی و بهره‌وی وجود خواهد داشت. بیدار ماندن در شب کار غیر ممکنی نیست، اما مشکل از جایی شروع می‌شود که بدن در شب تمایل به خواب دارد اما شما برای بیدار ماندن تلاش می‌کنید و این تناقض باعث کاهش بهره‌وری و در نتیجه به روند کاری شما آسیب می‌زند.
۶. متابولیسم شما را تغییر می‌دهد
متابولیسم شما معمولا توسط هورمون‌های‌تان تنظیم می‌شود. مثلا هورمون لپتین نقش مهمی در تنظیم وزن، قند خون و سطح انسولین شما دارد. کارکنان شیفت شب در مرکز تماس به دلیل فعالیت شبانه در تولید و گردش این هورمون اختلال ایجاد می‌کنند.
۷. خطر چاقی و دیابت را افزایش می‌دهد
همانطور که گفته شد شب‌کاری باعث اختلال در متابولیسم می‌شود، همچنین معمولا افراد شب‌کار برنامه غذایی مناسبی ندارند که در کنار اختلالات هورمونی منجر به ابتلا به دیابت و چاقی خواهد شد.
۸. خطر مشکلات گوارشی را افزایش می‌دهد
تمام موارد گفته شده در کنار هم می‌توانند باعث مشکلات گوارشی مانند اسهال و زخم معده شوند. این مشکل با ترکیب مشکلات دیگر منجر به ناراحتی‌های پزشکی دیگر خواهد شد.
۹. ملاتونین را سرکوب می‌کند
وقتی در شیف شب مرکز تماس کار کنید، زمانی که بدنتان در شب نیاز به تاریکی دارد، در معرض نور قرار می‌گیرید. این موضوع باعث اختلال در ترشح ملاتونین می‌شود. ملاتونین وظیفه کنترل چرخه خواب و بیداری را برعهده دارد. کاهش سطح ملاتونین به این معنا است که در طول روز نمی‌توانید خوابی عمیق داشته باشید. در نتیجه ممکن است از دچار مشکل کمبود خواب شوید.
۱۰. ویتامین D به بدن شما نمی‌رسد
ویتامین D یکی از ضروری‌ترین ویتامین‌های مورد نیاز بدن است که به جذب کلسیم و رشد استخوان‌ها کمک زیادی می‌کند. کمبود این ویتامین منجر به نرمی استخوان و بیماری دیگر مثل سرطان پستان، سرطان روده بزرگ، سرطان پروستات، بیماری قلبی، افسردگی و … شود. این ویتامین از طریق مواد غذایی و نور خورشید تامین می‌شود. نور خورشید مهمترین منبع تامین ویتامین D است و اگر از جمله کارکنان شیفت شب در مرکز تماس باشید خودتان را از این ویتامین محروم کرده‌اید.
نکاتی برای مقابله با مشکلات شب‌کاری در مرکز تماس
1. کمک از افرادی که با آنها زندگی می‌کنید
خانواده یا فر فرد دیگری که با اون زندگی می‌کنید می‌توانند کمک زیادی به بهتر استراحت کردن شما و تنظیم زمان‌های تفریح و میهمانی با زمان فراغت شما داشته باشند. این تعامل باعث می‌شود که مجبور به بیدار ماندن اجباری در زمان استراحت نباشید و فضای آرامی را برای زمان خواب و استراحت شما فراهم کنند.
2. در خوردن قهوه زیاده‌روی نکنید
معمولا زمانی که می‌خواهیم بیدار بمانیم و انرژی بیشتری داشته باشیم، اولین چیزی که به ذهنمان می‌رسد خوردن قهوه است. مشکل اینجا است که کافئین برای مدتی در بدن شما می‌ماند و ممکن است در خواب و استراحت شما اختلال ایجاد کند. نوشیدن زیاد اب به برقراری تعادل در سیستم بدن شما کمک می‌کند.
3. زمان استراحت سعی کنید کمی در معرض نور خورشید باشید
زمان‌های در روز که فرصت استراحت دارید، سعی کنید حداقل 30 دقیقه در معرض نور خورشید باشید تا بدن شما بتواند ویتامین D مورد نیازش را تامین کند.
4. در محیط آرام بخوابید
فعالیت شیفت شب در مرکز تماس باعث می‌شود که با ساعت بیولوژیک بدنتان مبارزه و خلاف روند طبیعی رفتار کنید. کیفیت خواب روز بیشترین تاثیر مثبت در سلامت جسم و روان شما به عنوان یک فرد شب‌کار دارد، پس باید حسابی حواستان به شرایط خوابتان باشد.
بهتر است اتاق خوابتان کمی خنک (زیر 68 درجه)، تاریک، و ساکت باشد. پیش از خواب تلفن همراه خود و هر چیز دیگری که ممکن است باعث بیدار شدن شما شود خاموش کنید. چشم‌بند و گوش‌گیر نیز می‌تواند کمک خوبی به کیفیت خواب شما کند.
5. قبل از خواب نیکوتین مصرف نکنید
نیکوتین موجود در سیگار و … نوعی محرک طبیعی هستند که با خواب راحت تناقض دارند و در آن اختلال وارد می‌کنند. ورود نیکوتین به بدن باعق افزایش ضربان قلب و افزایش فشار خون می‌شود، چیز شبیه به مصرف کافئین؛ بنابراین بهتر است که پیش از خواب از نیکوتین دوری کنید.
6. پس از خواب به موبایل، تبلت و … نگاه نکنید
نور تلفن همراه، تبلت، کامپیوتر، تلویزیون و … باعث می‌شود مغذ شما پیش از خواب بیش از حد نیاز هشیار باشد. سعی کنید یک ساعت قبل از خواب نور اتاق را کم کنید تا بدنتان برای یک خواب عالی آماده شود.
7. رژیم غذایی خوب و سالم داشته باشید
برنامه درست غذایی یکی دیگر از راهکارهای جلوگیری از اثرات بد فعالیتِ شیفت شب در مرکز تماس است. سعی کنید همانطور که در روز برنامه غذایی منظمی دارید، در شب نیز داشته باشید. از غذاهای سنگین دوری کنید و سعی کنید غذاهای سبک را در چند وعده بخورید تا باعث خواب‌آلودگی شما نشود. از خودن میوه و سبزیجات غافل نشوید.
آب زیادی بنوشید، پیش از خواب از خوردن شیرینی‌جان خودداری کنید و برای خوردن کربوهیدرات، پروتئین و چربی‌ها تعادل را برقرار کنید.
8. خواب کوتاهی در شیف شب داشته باشید
یک چرت کوتاه 20 دقیقه‌ای در محل کارتان می‌تواند کمک زیادی به بازیابی انرژی شما کند. سعی کنید بیشتر از 45 دقیقه نخوابید زیرا وارد مرحله خواب عمیق می‌شوید و این موضوع به کاهش انرژی و خواب‌آلودگی بیشتر دامن می‌زند.
شب‌زنده‌داران مرکز تماس باید بیشتر از دیگران حواسشان به خودشان باشد
شب‌کاری در مرکز تماس یکی از مشاغل معمول است که شرکت‌های سرویس‌دهنده خدمات ارتباطی، مراکز درمانی، نیروهای امنیتی و … برای ارتباط شبانه‌روزی با افراد در برنامه کاری خود دارند. هر شغلی به اندازه خود عوارضی دارد که باید پیش از هر چیز آنها را بشناسیم و برای جلوگیری از به‌دام افتادن در مشکلات سلامتی تلاش کنیم.
کارکنان شیفت شب در مرکز تماس به دلیل ارتباط زیاد با افرد باید به سلامت جسمانی و روانی خود توجه زیادی کنند تا بتوانند با ارامش و حال خوب پاسخگوی تماس‌ها باشند. همه ما می‌دانیم که کار در مرکز تماس صبر و حوصله زیادی می‌خواهد و کارکنان گاهی با افرادی سروکار دارند که ممکن است تاثیر خوبی روی روان‌شان نداشته باشد. بنابراین حفظ سلامتی و آرامش روان پیش از هر چیز در این شغل اهمیت دارد. روز جهانی شب زنده‌داری بهانه‌ای شد تا بتوانیم این مقاله را در اختیار شما قرار دهیم. امیدوارم که مفید باشد.
شما چه راهکارهایی را برای حفظ سلامت جسم و روان کارکنان شیفت شب مرکز تماس پیشنهاد می‌کنید؟
مهرناز غلامی
درباره نویسنده : هومن حیدری
مطالب مرتبط
(بدون امتیاز)
Loading...
